Καστελι

Ένα από τα καλύτερα διατηρημένα κάστρα της Εύβοιας δεσπόζει επιβλητικό στην κορυφή ενός βραχώδους και απόκρημνου λόφου στο χωριό Φύλλα.

κάντε κλικ στην photo για μεγέθυνση

Η ιστορία του κάστρου έχει συνδεθεί με την ζωή του θρυλικού ιππότη Λικάριο, που έδρασε το 13ο αιώνα, γι' αυτό καλό θα ήταν να γνωρίζουμε ορισμένα πράγματα για το ιστορικό αυτό πρόσωπο.

Ήταν ένας φτωχός ιππότης στην υπηρεσία του ηγεμόνα της Κεντρικής Εύβοιας Guiberto Dalle Carceri. Η καταγωγή του πατέρα του ήταν από την Ιταλική πόλη Vicenza και η μητέρα του λέγεται ότι καταγόταν από την Κάρυστο.

Ο Λικάριο ερωτεύθηκε και παντρεύτηκε κρυφά την ωραία Φελίζα, προστατευόμενη της οικογένειας Carceri. Τότε, οι συγγενείς της και ο ίδιος ο ηγεμόνας ενοχλήθηκαν φοβερά και αντέδρασαν στο ζευγάρι με προσβολές και ταπεινώσεις. Ο Λικάριο, πικραμένος και οργισμένος, επέστρεψε στην Κάρυστο και εγκαταστάθηκε σε ένα βραχώδες φρούτιο της περιοχής, που ονομάζεται "Ανεμοπύλαι". Αποφασισμένος για εκδίκηση δημιούργησε μια ορδή πολεμιστών, με τους οποίους σκόρπισε τον τρόμο στις γειτονικές περιοχές.

Οι επιθέσεις αυτές δεν ικανοποιούσαν το Λικάριο που διψούσε για μεγαλύτερη εκδίκηση. Έτσι, ήρθε σε επαφή με τον αυτοκράτορα του Βυζαντίου Μιχαήλ Η΄ τον Παλαιολόγο και του πρότεινε να αναλάβει για λογαριασμό των Βυζαντινών την υποταγή όλης της φεουδαρχικής φραγκοκρατούμενης Εύβοιας, με τον όρο πως θα του δίνονταν αρκετές στρατιωτικές δυνάμεις. Ο αυτοκράτορας αποδέχτηκε τις προτάσεις του και από τότε άρχισε ένας πολύ οδυνηρός για τους Φράγκους πόλεμος με μορφή επιδρομών. Το ένα μετά το άλλο τα φράγκικα κάστρα της Εύβοιας έπεσαν στα χέρια του Λικάριο και του στρατού του. Μετά την άλωση του ισχυρού κάστρου της Καρύστου "Κάστελ-Ρόσσο", ο Λικάριο ανταμείφθηκε πλουσιοπάροχα από τον αυτοκράτορα.

Επιπλέον, ο Μιχαήλ Η΄ διέθεσε στο γενναίο ιππότη όλο το νησί ως φέουδο και του έδωσε ως σύζυγο μια ευγενή και πλούσια Ελληνίδα που πήρε της θέση της μοιραίας για την Εύβοια Φελίζας. Τον τίμησε μάλιστα με τα υψηλότερα αξιώματα, εκείνα του Μεγάλου Κοντόσταυλου και του Μεγαδούκα. Η εκδίκηση του Λικάριο ολοκληρώθηκε, όταν ο μεγάλος εχθρός του, βαρόνος Guilberto Dalle Carceri που τόσο σκληρά τον είχε ταπεινώσει, οδηγήθηκε αιχμάλωτος στην αυλή του αυτοκράτορα και πέθανε αφού είδε την πρώην άσημο ιππότη να απολαμβάνει τη φιλία και την εύνοια του Μιχαήλ Η΄.

Επιστέφοντας από την Κωνσταντινούπολη στην Εύβοια, ο Λικάριο θριαμβευτής πλέον, διάλεξε για μόνιμη κατοικία το ισχυρό φρούριο των Φύλλων. Από τότε, το όνομά του χάθηκε από την ιστορία και Δε γνωρίζουμε ούτε καν το τέλος του θρυλικού ιππότη.

Ο τόπος κατοικίας και ταυτόχρονα ορμητήριο του Λικάριο, το γνωστό μας "Καστέλλι" γνώρισε τον 13ο αιώνα μεγάλες δόξες. Σήμερα, ωστόσο, έχει εγκαταλειφθεί και όποιος θέλει να το επισκεφτεί πρέπει να περάσει αρκετές δυσκολίες εξαιτίας της τραχύτητας του εδάφους μέχρι να φτάσει στην κορυφή του υψώματος. ((Από το καλοκαίρι του 1999 ο νεοσύστατος δήμος Ληλαντίων άρχισε μία σειρά έργων για τον καθαρισμό των χώρων και την ευκολότερη πρόσβαση στο φρούριο, βελτιώθηκε η πρόσβαση με την κατασκευή δρόμου. θεωρείται από την δημοτική αρχή αλλά και από το Δήμαρχο ως έργο πρωταρχικής σημασία η αναστήλωση του ιστορικού φρουρίου και δουλεύει προς αυτή την κατεύθυνση)). Όποιος ανέβει στο Καστέλλι παρόλη την εγκατάλειψη του είναι σίγουρο ότι θα ανταμειφθεί από την υπέροχη θέα που προσφέρει. Αλλά και το ίδιο το κάστρο είναι πολύ εντυπωσιακό, καθώς αρκετά τμήματά του διατηρούνται ικανοποιητικά και έχουν τη μαγική δύναμη να μας ταξιδεύουν πίσω στο χρόνο.

Οι καλύτερα σωζόμενες πλευρές του κάστρου είναι η βόρεια και δυτική, που κοιτάζουν αντίστοιχα προς Αφράτι και Χαλκίδα, ενώ η νοτιοανατολική έχει καταστραφεί σχεδόν ολοκληρωτικά.

Μόλις τελειώνει ο δρόμος που οδηγεί στο Καστέλλι, ο επισκέπτης αντικρίζει πρώτα τα ερείπια της ανατολικής πλευράς και στη συνέχεια περνά στο εσωτερικό του κάστρου. Ανακαλύπτει ότι το ψηλό τείχος που έβλεπε από χαμηλά περικλείει ένα αρχοντικό μέγαρο στα δυτικά και άλλα βοηθητικά κτίρια. Ο εσωτερικός χώρος του μεγάρου που ήταν διώροφο είναι αρκετά ευρύχωρος. Στο άνω μέρος των ερειπίων του όπου βρισκόταν ο δεύτερος όροφος με τα ιδιαίτερα διαμερίσματα του αφέντη, σώζονται στον τοίχο τα ανοίγματα των παραθύρων, τοξωτά και διακοσμημένα με κεραμικές πλάκες, τοποθετημένες με εξαιρετική επιμέλεια, σύμφωνα με την Βυζαντινή διακοσμητική αρχιτεκτονική.

Δίπλα στα ερείπια του ανακτόρου βρίσκονται τα υπολείμματα άλλων κτιρίων που εξυπηρετούσαν τις ανάγκες των ανθρώπων του κτιρίου. Ένα μάλιστα από αυτά τα κτίρια (στα ντόπια) είναι εσωτερικά επιχρισμένο με προστατευτικό κονίαμα. Πίσω από τα ερείπια αυτά υψώνεται, σε αρκετά καλή κατάσταση, τμήμα των τειχών του κάστρου, που χωρίζεται από τα ερείπια των παραπάνω κτιρίων με ένα στενό ευθύ διάδρομο σχεδόν αθέατο.

Στο εσωτερικό σώζονται ακόμη λιθόκτιστες σκάλες που οδηγούν πάνω στο τείχος της Βόρειας πλευράς. Όταν ο επισκέπτης ανέβει στις σκάλες αυτές, βλέπει να απλώνεται μπροστά του η κεντρική Εύβοια καθώς και μεγάλο τμήμα του νότιου Ευβοϊκού κόλπου. Την ίδια ακριβώς πανοραμική θέα είχαν και οι πολεμιστές του, όταν πίσω από τις επάλξεις άγρυπνα παρακολουθούσαν και έλεγχαν την κίνηση κάτω στην πεδιάδα.

Αξίζει εδώ να επισημάνουμε τα βασικά στοιχεία της όλης αμυντικής φιλοσοφίας του κάστρου των Φύλλων. Πρώτα-Πρώτα, η επιλογή μιας δεσπόζουσας, αλλά εξαιρετικά δύσβατης θέσης, ώστε να μην είναι εύκολη ούτε η προσέγγισή της, ούτε η μεταφορά πολιορκητικών μηχανών από τον εχθρό. Δεύτερο, η κατασκευή ενός τείχους με έναν τουλάχιστο πύργο ή με ένα εσωτερικό οχυρό, όπου βρισκόταν η κατοικία του άρχοντα και η αίθουσα τελετών για όλες τις σημαντικές κοινωνικές εκδηλώσεις των κατοίκων του κάστρου.

Ας θυμίσουμε, τέλος ότι όταν οι Τούρκοι κατέλαβαν την Εύβοια στα μέσα του 15ου Αιώνα, το κάστρο παραδόθηκε σε αυτούς με συνθήκη. Στη συνέχεια, γκρέμισαν μέρος των τειχών για να το αχρηστεύσουν ως φρούριο. Από τότε, το κάστρο του Λικάριο μένει έρημο και ξεχασμένο στην κορυφή του λόφου, θυμίζοντας μας παλιές ένδοξες εποχές.